Nhật Kí mãi mãi tuổi hai mươi - Nguyễn Văn Thạc

Mãi mãi tuổi hai mươi

Người đọc : Chu Nghị



Chưa đầy 20 tuổi, Nguyễn Văn Thạc khoác ba lô vào chiến trường, chỉ
mười tháng tuổi quân, chàng sinh viên khoa Toán - Cơ, đại học Tổng hợp
Hà Nội, từng là học sinh giỏi văn nhất miền Bắc một thời đã viết hàng
trăm trang thư, nhật ký và nhiều bài thơ có giá trị về chuyện đời,
chuyện người… Quãng thời gian ngắn ngủi ấy, Nguyễn Văn Thạc đã viết lên
đời mình và mãi để lại cuộc sống này một dấu ấn đẹp về tình yêu và hạnh
phúc.

Mở cửa trang sách đời

Cuối năm 1971, Thạc nhập ngũ, gác lại những bài học giảng đường khi là
sinh viên năm thứ nhất… Bữa cơm cuối cùng với mẹ, Thạc bảo: “Mẹ chiều
con thế này con sẽ hư mất”. Cô Lợi, em gái Thạc nhớ lại: “Anh Thạc đâu
biết trước ngày anh nhập ngũ, mẹ dậy sớm cắt một gánh cỏ, hai em đem ra
chân cột đồng hồ cách nhà (ở ngoại thành Hà Nội) đến 10km bán được 6
hào. Mẹ mua cua về nấu bún riêu cho buổi tiễn con”. Gia đình chính là
điểm tựa, ươm mầm cho tình yêu của Nguyễn Văn Thạc vươn lên theo những
lý tưởng sống cao đẹp.

Bước ra khỏi tổ ấm gia đình, Thạc chỉ còn có thể gửi về những dòng thư:
“Các em có đi đâu, có làm gì đều phải đi ra từ gia đình và anh em mình
lại gặp nhau ở gia đình. Anh còn đi lâu mới trở về nhà, anh còn đi xa
gia đình hơn nữa. Cậu mợ chỉ còn có các em, các em phải làm gì cho cậu
mợ đỡ buồn khổ, đỡ trống trải”.

Gia đình cũng là nơi đặt hy vọng lớn lao vào người con mang khát khao
“muốn có nhiều thử thách, muốn như cánh chim đại bàng đứng trên đỉnh
núi cao nhìn ra bốn phía, nơi nào có bão táp, có mưa gió” và mang ước
mơ thầm kín “sẽ làm thơ viết văn bằng sự say mê của bản thân và bằng cả
sự thôi thúc của những sự kiện nóng hổi mà đất nước và dân tộc tặng”.


Chị Nguyễn Kim Ngọc, bác sĩ Viện Răng - Hàm - Mặt Hà Nội, từng học cùng
trường với Thạc, tình cờ có được lá thư Thạc viết cho bạn gái hơn 30
năm trước, nay có dịp trao lại, tâm sự: “Ngày đi học, tôi đã biết Thạc
là một người học rất giỏi”. Cầm trên tay lá thư viết bằng mực tím, chị
nói: “Lá thư hay vô vùng và tràn đầy cảm xúc yêu thương”.

Thầy dạy văn của Thạc ở trường Yên Hòa B Đỗ Quang Lưu, năm nay 82 tuổi,
vẫn còn ấn tượng về trò Thạc đạt giải nhất cuộc thi học sinh giỏi Văn
lớp 10 toàn miền Bắc năm học 1969-1970. Thầy run run: “Em Thạc người
thấp đậm, học rất giỏi đúng không?”.

Vào bộ đội, Thạc mải miết sống, viết và cầm súng. “Mình thích đi bộ
binh” vì “đánh nhau thế mới khoái và ít bị phụ thuộc vào máy móc, vả
lại, đi bộ binh, gần dân hơn, biết nhiều điều thú vị hơn”. Suy tư về
tình bạn bè, đồng chí, Thạc viết những điều thật gần gũi: “Những lúc
hành quân nặng nhọc nhất chính là lúc người ta hay gắt gỏng với nhau
nhất và chính là lúc người ta thương nhau nhất. Người ta thương nhau và
san sẻ cho nhau chút nước trong bi đông, đeo hộ nhau một phần nặng
nhọc, dành cho bạn một chiếc hầm đào dở, một khoảng trống khi đến trạm
dừng chân… - không thể nói hết được và cái gì cũng rất tế nhị và mới
đáng yêu làm sao”.

Đại tá Đặng Trực Ngôn, một người bạn cùng lớp đại học, cùng trung đoàn
với Thạc, hiện công tác tại Quân chủng Hải quân, kể: “Với tư cách cán
bộ Đoàn, Thạc luôn biết cách cuốn hút các bạn trong lớp, ngay cả khi
vấn đề Thạc trình bày vốn khô khan. Ngày ở đại học hay vào quân ngũ,
trong đội bóng, tôi là tiền vệ còn Thạc là tiền đạo rất cừ. Những lúc
rảnh rỗi Thạc dành thời gian đọc sách, viết thơ. Tôi yêu văn chương hơn
là nhờ có Thạc. Thạc đã chia sẻ với bạn bè những cảm nhận tinh tế trước
mỗi bài thơ hay”.

Với tâm hồn nhạy cảm nên ở tuổi 19, 20, Thạc đã có nhiều suy tư trước
cuộc sống. Với anh, “cuộc sống tuyệt vời biết bao, trong thực tế và
trên trang sách. Nhưng cuộc sống cũng bi thảm biết bao. Cái đẹp còn
trộn lẫn niềm sầu muộn. Cái nên thơ còn lóng lánh giọt nước mắt ở đời
(trích Nhật ký “Chuyện đời”).

Thạc tâm niệm: “hãy bắt đầu từ cuộc sống và từ đó sẽ nảy ra thơ” và
Thạc sớm tìm cho mình niềm yêu sống khi biết rằng: “Có thể ngày mai,
cuộc đời sẽ trả lời mình bằng luồng gió lạnh ngắt, nhưng có hề chi, khi
mình đã cống hiến cho cuộc đời một tâm hồn chính trực và cao cả - biết
yêu và biết ghét - biết lăn lộn trong cái bình dị của cuộc sống mà cảm
hiểu hạnh phúc không có gì so sánh nổi. Biết sống cao thượng, vươn lên
trên tất cả những gì tính toán cá nhân mòn mỏi và cằn cỗi… Đây là ước
mơ, là nguyện vọng, quyết tâm và cũng là trách nhiệm mình phải làm”.

Thức đêm, suy nghĩ nhiều, 20 tuổi, mái tóc Thạc đã nhiều sợi bạc. Cuốn
nhật ký “Chuyện đời” Thạc ghi trong những năm tháng ấy nay đã in thành
sách dưới tiêu đề “Mãi mãi tuổi 20” (NXB Thanh Niên, Đặng Vương Hưng
sưu tầm, giới thiệu). 16 tập thơ Thạc viết, đã bị thất lạc nơi chiến
trường, nhưng vẫn còn đó hàng trăm trang thư, trang nhật ký Thạc viết
với nét chữ nhỏ, thẳng hàng, đều tăm tắp được người bạn gái Phạm Thị
Như Anh và người thân trong gia đình lưu giữ như kỷ vật suốt hơn 30 năm
nay.

"Mùa xuân về, sẽ đẹp tuyệt vời nhờ sức lực của chính mình"


Tình yêu đôi lứa của Nguyễn Văn Thạc và Phạm Thị Như Anh đẹp tuyệt vời,
vượt qua mọi ngăn cách về không gian, thời gian và hoàn cảnh sống. Đôi
bạn trẻ viết thư cho nhau, cũng là tâm sự với nhau những suy tư, trăn
trở trước cuộc sống, cùng nhau đi kiếm tìm ý nghĩa cuộc đời.

Chính tình yêu với Như Anh, Thạc có thêm năng lượng sống để viết lên
những trang đời đầy sắc màu, nhiều cung bậc. Trong 4 tháng, Thạc đã
viết tới 500 trang thư, có thư dày tới 54 trang gửi bạn gái, nay là Chủ
tịch hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Quốc tế Đại Trí, chủ nhân công
viên “Chín con rồng” nổi tiếng tại vùng Hannover của CHLB Đức.

Thạc nhớ từng phút gặp gỡ ngắn ngủi giữa hai người ở thư viện, trên sân
trường, dưới hàng cây. Thạc nhớ từng ước mơ, nhớ màu áo xanh da trời
của người mình thương mến. Bốn tháng quen nhau, với 5 lần gặp, tính ra
khoảng 20 giờ đồng hồ, rồi Thạc vào chiến trường, Như Anh đi học nước
ngoài, chỉ vậy thôi đã đủ để họ cùng nhau hướng về tương lai hạnh phúc
của lứa đôi, sự sáng tươi của dân tộc để vượt qua những khó khăn, gian
khổ.

Phải đeo trên vai 30kg quân trang, quân dụng hàng ngày, đi qua đủ các
tỉnh trung du, đồng bằng, từ miền Bắc dần vào chiến trường Quảng Bình,
Quảng Trị mù đặc khói bom, Thạc vẫn không đánh mất tâm hồn xao động với
cuộc đời thực vốn còn nhiều khốn khó. Thạc dự cảm về tương lai bằng một
sự thấu suốt đến kinh ngạc.

Lá thư đề ngày 18/9/1971 gửi Như Anh, Thạc viết: “Bất kỳ một vinh quang
nào cũng cần phải trả bằng mọi giá. Và khó khăn gian khổ càng nhiều,
thử thách càng nhiều, sự vinh quang đó càng trở nên rự rỡ. Chúng ta
đừng đi tìm những chân lý sâu xa đơn thuần qua những áng văn và những
bài thơ, bài toán. 30/4/1975 Thạc sẽ trả lời cho P. (tức Như Anh - NV)
câu: hạnh phúc là gì?...”.

Nhiều lần sau đó Thạc nhắc đến 30/4/1975 dù Thạc không có mặt trong
những ngày tháng của tương lai đó. Như Anh kể, khi còn đi học, trước
một bài văn với câu hỏi về hạnh phúc, Như Anh đem hỏi Thạc, Thạc đã hẹn
sẽ có ngày trả lời.

Nhắc lại chuyện xưa, Như Anh nói trong nước mắt: “Những dòng thư quen
để nhiều dấu chấm lửng của Thạc đã trở thành một phần cuộc đời tôi.
Tình cảm của tôi với Thạc bắt đầu từ sự cảm phục về một người bạn cùng
học rất giỏi mà lại rất khiêm tốn, cương nghị. Tôi không ngờ một người
như Thạc lại thích mình, vượt lên những cách biệt về hoàn cảnh gia đình.


Đối với tôi, Thạc giống như một thiên thần trên trái đất. Tôi không
hiểu tại sao Thạc lại hẹn câu trả lời về hạnh phúc vào bốn năm sau,
ngày 30/4/1975 mà không phải 3 năm sau Thạc tốt nghiệp hay 6 năm sau
tôi tốt nghiệp. Qua những trang thư, nhật ký, Thạc đã giúp tôi hiểu,
mỗi người có một hạnh phúc khác nhau, trong mỗi thời kỳ, mỗi giai đoạn
là những hạnh phúc riêng. Hạnh phúc với Thạc có khi là được nghỉ chân
10 phút trên chặng đường dài, là biết chắc chắn một điều cuộc sống chỉ
có một lần nên cần sống sao cho xứng đáng, làm cho cuộc đời tươi đẹp
hơn.

Thạc luôn ấp ủ trong thời tuổi trẻ của mình hạnh phúc gắn liền với hoài
bão về hạnh phúc của dân tộc, con người được sống trong hòa bình, tự do
phát triển. Nhưng sức mình nhỏ nhoi, Thạc luôn cần sự chung sức của tập
thể và cuộc sống quanh mình vì người ta rất dễ chán nản nếu không có ý
chí... Khi tôi học ở nước ngoài còn Thạc trong quân ngũ, tình yêu của
chúng tôi vẫn được nhân lên, tôi luôn thất bất an cả khi đang ngồi học:
người ta có thể giết chết tình yêu của mình trong mưa bom, bão đạn!”.

Sáng ngày 30/7/1972, tại chiến trường Quảng Trị, Thạc trúng pháo kích
của địch. Đến chiều anh Đặng Trực Ngôn mới biết tin và đến bên người
bạn hy sinh khi vào tuổi hai mươi - lứa tuổi đẹp nhất đời người. Năm
1973, Như Anh hay tin dữ và gần như kiệt sức. Nhưng Như Anh tự nhủ mình
phải sống. “Sống vì Thạc, sống để chăm sóc gia đình Thạc như Thạc. Làm
việc gấp đối thay Thạc. Con tôi sau này sẽ tiếp tục cuộc sống của
Thạc…”. Trong nước mắt, Như Anh đã xúc động nói.

Cầm trên tay cuốn nhật ký bìa xanh da trời hơn 30 năm trước đây Thạc đã
ghi chép cuộc sống quanh mình, chúng tôi đọc được những dòng cuối cùng
như là lời nhắn nhủ: “Nếu như tôi không trở lại - Ai sẽ thay tôi viết
tiếp những dòng sau này? Tôi chỉ ao ước rằng, ngày mai, những trang
giấy còn lại đằng sau sẽ toàn là những dòng vui vẻ và đông đúc. Đừng để
trống trải và bí ấn như những trang giấy này”.

Nguyễn Văn Thạc gấp lại trang sách đời khi vừa chớm tuổi 20, khi câu
trả lời về hạnh phúc còn để ngỏ. 30 năm đã qua sau ngày hẹn 30/4/1975,
Nguyễn Văn Thạc vẫn hiện diện với những trang thư và những dòng nhật ký
chân thực, đầy sức lay động lòng người. Đó là con đường của tình yêu và
hạnh phúc anh chọn và ở đó cũng có gương mặt anh với nét hào hoa và bi
tráng một thời.
(Nguồn : vietbao.vn)



Lời tựa Đặng Vương Hưng
Ngày 2-10-1971
Ngày 3-10-1971
Ngày 4-10-1971
Ngày 15-11-1971
Ngày 26-11-1971
Ngày 30-11-1971
Ngày 4-12-1971
Ngày 20-12-1971
Ngày 3-1-1972
Ngày 4-3-1972
Ngày 7-2-1972
Ngày 17-2-1972
Hà Tĩnh - 1
Hà Tĩnh -2
Ngày 17-4-1972
Ngày 6-5-1972
Ngày 24-5-1972
Ngày 27-4-1972
Phụ lục: Bài giải nhất HS giỏi văn lớp 10 miền Bắc 69-70
Dư luận xung quanh cuốn sách